Sanat Üzerinden Güzellik Algısı Deneyi
Yapılan bir deneyde, katılımcılara Klasik ve Rönesans dönemlerine ait heykellerin hem orijinal hallerini hem de matematiksel açıdan ideal oranlardan sapmış değiştirilmiş versiyonlarını gösterdiler. Beyin aktivitesini ölçmek için fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) kullanıldı ve güzellik algısının beyin tarafından nasıl işlendiği analiz edildi.
Araştırmacılar, ortalama bireylerin hangi sanat eserinin daha güzel olduğu konusunda büyük oranda fikir birliğine vardığını gözlemledi. Güzel olarak algılanan sanat eserleri beynin belirli bölgelerinde öngörülebilir bir aktivasyon modeli oluşturdu. Bu da güzellik algısının tamamen öznel olmadığını, aksine belirli biyolojik temellere dayandığını gösterdi.
Deney sonuçlarına göre, güzellik algısından en çok sorumlu olan beyin bölgeleri insula ve amigdala olarak belirlendi. Insula, bir şeyin güzel olup olmadığını değerlendirmekle görevliyken, eğer bir şeyin güzel olduğu tespit edilirse amigdala devreye girerek buna duygusal bir yanıt oluşturuyor. Bu da, güzelliğin sadece bir algı meselesi değil, aynı zamanda beyinde haz duygusuyla bağlantılı olarak kodlandığını gösteriyor.
Güzel sanat eserlerine bakıldığında sağ insula, lateral oksipital girus, precuneus ve prefrontal alanların aktive olduğu gözlemlendi. Bunun yanı sıra, katılımcılardan güzellik konusunda bilinçli bir yargı oluşturmaları istendiğinde, güzel olarak değerlendirilen görsellerin amigdala tarafından daha fazla aktive edildiği belirlendi. Bu bulgular, hem nesnel hem de öznel güzellik algılarının beyinde ayrı yollarla işlendiğini ortaya koymaktadır.
Deneyde kullanılan güzellik kriterlerinden biri "altın oran" (1.618) idi. Orijinal sanat eserlerinde bu oranın bulunduğu, ancak değiştirilmiş versiyonlarda bu dengenin bozulduğu gözlemlendi. Beyin aktivitesinin, altın orana sahip sanat eserleri görüldüğünde farklı şekillerde arttığı belirlendi. Bu da güzelliğin sadece öznel bir kavram olmadığını, belirli biyolojik ve matematiksel prensiplere dayandığını gösteriyor.
Fiziksel Çekicilik ve Toplumsal Anlamda Güzellik Hakkında
Güzellik algısı sadece sanat eserleriyle sınırlı değildir. Yapılan araştırmalara göre, insanlar çekicilik konusunda genellikle ortak görüşlere sahiptir. Farklı bireylerin fiziksel çekiciliği hakkında yapılan değerlendirmelerde Cronbach's α değerinin yaklaşık 0.9 olduğu görülmüştür. Bu, insanların çekicilik konusunda oldukça yüksek bir fikir birliğine vardıklarını göstermektedir.
Wood (2009) tarafından yapılan bir başka araştırmada, insanların aşırı derecede çekici veya çekici olmayan bireyler konusunda büyük oranda hemfikir oldukları, ancak ortalama çekiciliğe sahip kişiler konusunda görüş ayrılıkları yaşadıkları bulunmuştur. Bu da, toplumda "güzellik görecelidir" inançlarının, daha çok ortalama görünüme sahip insanlar için geçerli olduğuna işaret etmektedir.
Ayrıca, kadınların erkeklere göre çekicilik konusunda daha fazla farklı görüşlere sahip oldukları belirlenmiştir. Bunun sebepleri arasında kültürel faktörler ve etnik benzerlik tercihi (rasyal homofili) gibi unsurlar yer alabilir.
Güzellik Subjektif mi, Objektif mi?
Bu araştırma, güzelliğin hem objektif hem de subjektif bileşenlere sahip olduğunu ortaya koyuyor. Bir yanda, altın oran gibi matematiksel parametreler beynimizde belirli aktivasyonlara neden olarak "objektif güzellik" algısını şekillendiriyor. Diğer yanda, kişisel duygusal deneyimlerimiz ve kültürel arka planımız, güzelliği öznel bir deneyim haline getiriyor.
Bu bulgular, güzelliğin tamamen öznel olduğu fikrini çürütüyor. İnsan beyni, belirli estetik parametrelere karşı doğuştan gelen bir duyarlılık gösteriyor. Bu da güzelliğin sadece kültürel veya kişisel bir kavram olmadığını, aynı zamanda biyolojik bir temele sahip olduğunu kanıtlıyor.
Güzellik, insanlığın ortak bir deneyimi olarak, hem evrensel hem de kişisel boyutlarıyla bizi bir araya getiren bir kavramdır. Belki de bu yüzden sanat, binlerce yıldır insanlık için bu kadar derin bir anlam taşıyor. Güzellik, sadece gözle görülen bir şey değil, aynı zamanda beynimizin derinliklerinde işlenen bir deneyimdir.
The Golden Beauty: Brain Response to Classical and Renaissance Sculptures | PLOS ONE
Using revealed mate preferences to evaluate market force and differential preference explanations for mate selection. | Semantic Scholar
0 Yorumlar